موزه فرش ایران یکی از موزه های زیبا و تخصصی شهر تهران است، که در ۲۲ بهمن ۱۳۵۶ هجری شمسی و ضلع شمال غربی پارک لاله به دست فرح دیبا افتتاح گشت. در این موزه فرش های بسیار نفیس از سراسر ایران که حاصل کار هنرمندان مشهور می باشد به نمایش گذاشته شده است.
معماری و نمای زیبای این مجموعه به نحوی طراحی گشته است که شبیه به یک کارگاه فرش بافی جلوه کند، همچنین سایه هایی که در دیواره های خارجی ساختمان مشاهده میکنید باعث کاهش تاثیر آفتاب گرم تابستان در دمای داخلی میشود.
طراح بنای این موزه، عبدالعزیز فرمانفرمائیان است. ساختمان این موزه دارای معماری جالبی است و نمای بیرونی آن به شکل دار قالی می باشد. ساختمان موزه ۳۴۰۰ متر مربع مساحت دارد که از دو تالار جهت نمایش گلیم و قالی دست باف ایرانی تشکیل شده است. طبقه همکف این موزه برای نمایش دائمی ۱۵۰ قطعه فرش و طبقه دوم آن برای برگزاری نمایشگاه های موردی و فصلی در نظر گرفته شده است.
بنیانگذاران، این موزه را به منظور تقویت و رشد هنر قالیبافی در کشور با تعداد محدودی از فرش و گلیم فارسی تاسیس کردند و به عنوان یک منبع مرجع، تحقیقاتی در مورد سابقه ی تاریخی و تکامل این صنعت ارایه میکردند. در حال حاضر این موزه تنوع بالایی از فرشها را از قرن 16 تا امروزه پوشش میدهد.
مجموعه موزه فرش ایران شامل با ارزش ترین نمونه های قالی ایران از قرن نهم هجری تا دوره معاصر است و از منابع غنی تحقیقی برای پژوهشگران و هنر دوستان به شمار می آید. معمولاً ۱۳۵ تخته از شاهکارهای قالی ایران که بافت مراکز مهم قالی بافی مانند کاشان، کرمان، اصفهان، تبریز، خراسان، کردستان و … می باشد، در تالار طبقه همکف به معرض نمایش گذاشته می شود.
همچنین در کتابخانه موزه حدود ۳۵۰۰ جلد کتاب به زبان های فارسی، عربی، فرانسه، انگلیسی و آلمانی در اختیار هنر دوستان و پژوهشگران قرار می گیرد. بهترین کتاب ها، نشریات و تحقیقات مربوط به فرش ایران و قالی های مشرق زمین و کتاب هایی در زمینه مذهب، هنر و ادبیات ایران در کتابخانه موزه موجود است.در کنار کتابخانه، کتاب فروشی موزه نیز مشغول به کار است. همچنین برای استفاده از بازدیدکنندگان موزه، فیلم ها و اسلایدهایی در زمینه قالی بافی و گلیم و هنرهای دستی ایران در سالن نمایش موزه به نمایش در می آید.
فرش ها و قالی های موزه فرش
آثار قابل نمایش در موزه، قالیچه دستبافت ارزشمند و بی نظیر ایرانی است که کار فرش بافان کاشان، در اندازه های ۱۳۰ در ۲۲۰ سانتی متر، معروف به قالیچه میرزا کوچک خان جنگلی بوده که این شخصیت روحانی ملی را در لباس نظامی مسلح به تفنگ و اسلحه کمری نمایش می دهد. در شمسه بالای تصویر میرزا، کتیبه ای با عبارت و نام کارخانه ملا محمود دیده می شود که احتمالاً، با توجه به این عبارات، تاریخ بافت قالیچه سال های آخر دوره قاجار است.
همچنین در این نمایشگاه نمونه هایی از قالیچه های تصویری شاهنامه بایسنغری به نمایش درآمده است که گوشه هایی از ادبیات، اسطوره، مذهب و فرهنگ و هنر غنی ایران را نشان می دهد. این آثار همه در کارگاه قالی بافی استاد موسوی سیرت، به یاری هنرمندان جوان ایرانی و ذوق و سلیقه استاد دنیا دیده و تکنولوژی کامپیوتری آفریده شده اند.
